دکتر محمدرضا صبری
فوق تخصص قلب کودکان و نوجوانان
نشانه های بیماری قلبی در کودکان
ممکن است والدین از وجود بیماری قلبی فرزند خود بی اطلاع باشند و هنگام مراجعه به پزشک متخصص کودکان و یا پزشک عمومی برای انجام معاینات، متوجه احتمال وجود بیماری قلبی شده و باید به پزشک فوق تخصص قلب کودکان مراجعه نمایند.
نشانه های وجود بیماری قلبی در نوزادان و کودکان:
1. مشکلات تنفسی
2. خستگی و تعریق در موقع شیر خوردن
3. از حال رفتن
4. اختلال در وزن گیری و رشد
5. اختلال در تغذیه
6. کبودی لب و ناخن ها (سیانوز)
7. درد قفسه سینه
8. تپش قلب
9. صدای اضافه قلبی (سوفل قلبی)
بیماری های مادرزادی قلبی
اين بيماريها به نقص هاي ساختماني قلب كه از بدو تولد وجود دارند اطلاق مي شود. شيوع اين بيماريها حدود 1% (8 در 1000 نوزادان) است.
خوشبختانه اغلب اين بيماريها خفيف هستند و برخي خود به خود خوب مي شوند. اما متأسفانه در مواردي اين نقص ها شديد و در صورت عدم تشخيص به موقع و درمان سريع، باعث از بين رفتن كودك مي شوند.
علت اصلی بیماری های قلبی مادرزادی بطور دقیق شناخته شده نیست، فاكتورهاي متعدد و ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مي تواند در بروز اين بيماري ها مؤثر باشد. در كمتر از 10% موارد وجود برخي از بيماريهاي مادر در دوران حاملگي مانند ديابت، سرخجه و...، مصرف برخي از داروها در دوران حاملگي مثل داروهاي ضد تشنج، داروهای درمان جوش صورت (رتينونيك اسيد) و...، سابقه اين بيماري ها در خانواده نزديك و برخي از بيماريهاي كروموزومي مانند سندرم داون مي توانند باعث بروز اين بيماريها شوند.
ساختمان قلب
ماهیچه قلب از مجموعه ای از سلول ها تشکیل شده است. یک سوم این عضو مخروطی شکل که درون قفسه سینه قرار گرفته، در سمت راست و دو سوم آن در سمت چپ بدن قرار دارد.
قلب از 4 حفره تشکیل شده که دو حفره ی بالایی دهلیزهای راست و چپ و دو حفره پایینی بطن های راست و چپ نام دارند.
فضای قلب به وسیله دیواره های بین دهلیزی و بین بطنی به نام سپتوم تقسیم می شود. دهلیز ها و بطن ها از طریق دریچه های دریچه های سه لتی و دولتی با هم در ارتباط می باشند.
جهت اخذ نوبت اینترنتی دکتر محمدرضا صبری اینجا کلیک کنید.
روش های تشخیص بیماری قلبی در کودکان
برای تشخیص دقیق نوع بیماری قلبی در کودکان بسته به نوع بیماری, امکانات موجود و شرایط کلی بیمار تعدادی از روش های تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین اصل در تشخیص بیماری قلبی کودکان, گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق توسط پزشک فوق تخصص قلب کودکان است.
عکس قفسه سینه
عکس قفسه سینه اطلاعاتی در مورد اندازه و شکل قلب, ناهنجاری های مربوط به فقسه سینه، مشکلات بافت ریه ها و میزان جریان خون ریوی می دهد.
نوار قلب(ECG-EKG), امواج الکتریکی منتشر شده از قلب را توسط الکترودهای خود که به قفسه سینه, دست ها و پاهای فرد وصل میشود را دریافت کند. این روش جهت بررسی نامنظمی ضربان قلب, بیماری های ایسکمی (کاهش خون رسانی) قلبی و سایر ناهنجاری های قلبی مورد استفاده قرار میگیرد. انجام نوار قلب چند دقیقه طول می کشد و برای حفظ کیفیت آن, بهتر است فرد صحبت نکرده و بدون حرکت باشد.
الکتروکاردیوگرام(نوار قلب)
اکوکاردیوگرافی در حقیقت همان سونوگرافی قلب است و تاکنون هیچ عارضه شناخته شده ای برای بیمار و حتی در دوره جنینی ندارد. از آن جهت تشخیص و بررسی چگونگی عملکرد قلب و ارزیابی ساختمان قلب, اندازه و شکل آن, جهت و سرعت جریان خون در داخل قلب, نقص دیواره های داخلی قلب, بررسی اختلالات دریچه ای, عروق کرونر, مایع اطراف قلب و... مورد استفاده قرار میگیرد. از طریق اکوکاردیوگرافی می توان فشارهای داخل قلبی را نیز تا حدی اندازه گیری نمود. در بیماران کم سال و یا آنهایی که همکاری نکنند ممکن است نیاز به تجویز داروی خواب آور باشد که یکی از بدون عارضه ترین آنها شربت کلرال هیدرات است که بجز حالت تهوع و استفراغ که بعلت مزه تلخ آن است، ندرتا عارضه دیگری دارد.
اکوکاردیوگرافی
ام آرآی جهت بررسی های تکمیلی قلب که در اکوکاردیوگرافی واضح نیستند و ام آر ا جهت تصویر برداری حفرات و عروق قلب مورد استفاده قرار می گیرند. در این دو روش که تصاویر مقطعی با وضوح بالا از قلب در جهات مختلف گرفته می شود، می توان عملکرد دریچه ها، ضخامت دیواره ها و حجم حفرات قلبی را مشاهده نمود و حجم و سرعت جریان خون را اندازه گیری کرد.
ام آر آی- ام آر ا(MRA-MRI)
هولتر مانیتورینگ قلب دستگاهی برای ثبت موج های الکتریکی قلب است و در طول 24 تا 48 ساعت به صورت پیوسته نوار قلب می گیرد. این دستگاه تا زمانیکه به بدن فرد وصل است توسط الکترودهای خود به طور مداوم امواج الکتریکی قلب را دریافت کرده و در حافظه خود ثبت میکند. در مواردی که فرد علائم نامنظمی قلبی, تپش قلب, سنکوپ و سرگیجه داشته باشد, هولتر مانیتورینگ توسط پزشک فوق تخصص قلب تجویز می شود. در طول مدتی که هولتر مانیتورینگ به بدن فرد وصل است, شخص می تواند فعالیت های روزمره خود به جز حمام رفتن را انجام دهد.
هولتر مانیتورنگ قلب
کاتتریسم یا آنژیوگرافی روشی برای تشخیص و درمان برخی از بیماری های قلبی بوده که در این تکنیک پزشک می تواند از طریق لوله ای انعطاف پذیر و باریک به نام کاتتر از طریق عروق کشاله ران و یا گردن بیمار وارد قلب شده و روش های تشخیصی و یا درمانی را برای قلب بیمار انجام دهد. برای انجام آنژیوگرافی داروی خواب آور به بیمار تزریق می شود و یا از بی حسی موضعی و نیز در مواردی در صورت صلاحدید پزشک از داروی بیهوشی استفاده می شود.
در کاتتریسم تشخیصی علاوه بر اندازه گیری اشباع اکسیژن و فشار حفرات و شریانهای قلب، ماده حاجب جهت نمایش حفرات قلب و عروق اصلی قلب به بیمار تزریق می شود تا نوع و شدت بیماری قلبی مشخص شود.
در کاتتریسم درمانی بعد از انجام شدن موارد قبلی، پزشک برای بیمارانی که مبتلا به تنگی دریچه و تنگی عروق قلبی هستند، تنگی را بوسیله بالون زدن رفع می نماید و مواردی برای باز شدن عروق از استنت استفاده می نماید. برای بیمارانی که مجرای شریانی باز، سوراخ بین دهلیزی و سوراخ بین بطنی دارند از وسیله هایی به نام آمپلاتزر(Amplatzer) و کویل(Coil) استفاده می شود.
کاتتریسم تشخیصی و درمانی
روشی برای تصویربرداری پیشرفته در مقاطع میلی متری از قلب توسط اشعه ایکس بوده که توسط آن می توان مشکلات ساختمانی و عروقی قلب از جمله شاخه های شریان ریوی، ناهنجاری های کوآرکتاسیون آئورت و ناهنجاری های ورید های ریوی را بررسی نمود.
سی تی اسکن و سی تی آنژیوگرافی
تست ورزش روشی است که در آن ظرفیت عملکرد قلب و ریه برای تعیین توانایی و میزان تحمل فرد در ورزش و بررسی اثر درمان دارویی، بوسیله دستگاه دوچرخه ثابت (ارگوت) یا تردمیل استفاده می شود. در طول انجام این تست، ضربان قلب فشارخون و میزان اکسیژن خون در فواصل منظم اندازه گیری و ثبت می شود.
تست ورزش
وجود فوکوس اکوژن در قلب جنین
اکوکاردیوگرافی قلب جنین
اکوکاردیوگرافی قلب جنین جهت بررسی ساختمان قلب جنین از روی شکم مادر انجام میشود. خانم های باردار از هفته 16-18ام بارداری به بعد می توانند جهت اکوکاردیوگرافی قلب جنین خود به پزشک فوق تخصص قلب کودکان مراجعه نمایند. بعضی مادران باردار به دلایل زیر توسط پزشک متخصص زنان جهت انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین ارجاع داده می شوند.
بند ناف تک شریانی
بیماری های متابولیک در مادران باردار مثل دیابت و لوپوس
وجود کیست در شبکه کورویید مغز جنین
احتمال بیماری های کروموزومی در جنین
اختلالات ریتم قلب جنین
سابقه خانوادگی بیماری قلبی مادرزادی
درباره دکتر محمدرضا صبری
فوق تخصص قلب کودکان و نوجوانان
دکتر محمدرضا صبری تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اصفهان گذرانده و با معدل 19.6 از دبیرستان دانشگاه اصفهان دیپلم گرفت. دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه علوم پزشکی شیراز گذرانده و با معدل 19.4 توانست با رتبه دوم فارغ التحصیل شود. در همان سال دوره تخصصی کودکان در دانشگاه علوم پزشکی شیراز را برگزید و با رتبه اول کشوری در سال 1368 فارغ التحصیل شد. پس از آن بعنوان هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز شروع به کار نمود. برای فوق تخصص رشته قلب دانشگاه علوم پزشکی شیراز را برگزیده و در سال 1373 با رتبه اول بورد کشوری فارغ التحصیل شد.
برخی از نامه های تشکر و یا نقاشی های کودکانی که بهبود یافته اند
مطالب علمی قلبی
بیماری های قلبی همراه با کبودی
در بیماری های قلبی مادرزادی سیانوز دهنده ، خون اکسیژن دار با خون کم اکسیژن سمت راست قلب مخلوط می شود و با توجه به وجود یک نقص مادرزادی قلبی می تواند سبب ارتباط بین جریان خون سمت راست و چپ قلب شود. در این صورت کاهش اکسیژن در سرخرگ آئورت ودر نتیجه بستر مویرگی باعث می شود، رنگ پوست به رنگ آبي تغییر پیدا کند و بستر ناخن ها، پوست، زبان و مخاط كبود می شود که با گریه کردن نوزاد تشدید می شود. از بیماری های قلبی مادرزادی سیانوز دهنده می توان به تترالوژی فالو، آترزی دریچه سه لتی، آترزی دریچه ششی، بطن راست همراه با دو راه خروجی، قلب تک بطنی، جابه جایی عروق بزرگ قلب، ناهنجاری بازگشت ورید ریوی، تنه مشترک شریانی اشاره نمود.
صدای اضافه قلب یا سوفل قلب به معنای این نیست که یک کودک یک عارضۀ قلبی دارد و خیلی از کودکان در دوره‌ای از زندگی خود این صدا را دارند. بسته به اینکه چه نوع سوفلی باشد، این صدا ممکن است کیفیت متفاوتی داشته باشد و تشخیص نوع آن با پزشک متخصص قلب اطفال است. بیشتر اوقات، پزشک آن را به عنوان یک صدای «بیگناه، عملکردی، نرمال یا بی‌آزار» می‌نامد. گاهی این صدا توسط جریانی سریع‌تر از جریان طبیعی خون یا حجم بیشتر از حد طبیعی خون در قلب یا عروق ایجاد میشود. این اتفاق برای مثال می‌تواند در زمانی که بیمار تب دارد یا دچار کم‌خونی یا پرکاری تیروئید است، ایجاد شود. سوفل قلبی«بیگناه» در کودکان نیازمند هیچ درمانی نیست و معمولاً خود به خود از بین می‌رود، هرچند در برخی نیز تا پایان عمرشان باقی می‌ماند.
سوفل قلبی (صدای اضافه در قلب)
نقص قلبی در بیماریهای مادرزادی بدون سیانوز (کبودی) شیوع بیشتری دارد و اغلب خفیف تر هستند. در انواع شدید آن، در صورت عدم درمان در طولانی مدّت و با افزایش فشار شریان ریوی عوارض داشته و ممکن است با تغییر مسیر گردش خون به بیماری قلبی سیانوز دهنده مبدل شوند.
برخی بیماری های قلبی مادرزادی بدون کبودی شامل سوراخ دیواره بین دهلیزی، سوراخ دیواره بین بطنی، نقص دیواره دهلیزی بطنی، مجرای باز شریانی، فیستول کرونری، نقص دیواره بین آئورت و شریان ریوی، تنگی دریچه ریوی، تنگی دریچه آئورت، تنگی دریچه میترال و کوآرکتاسیون آئورت هستند.
بیماری های قلبی بدون کبودی
فشار بالای شریان ششی
وقتی مویرگ‌های ریز در ششها ضخیم یا باریک شده، بسته یا تخریب شوند، خون نمی‌تواند به راحتی از مسیر ششها عبور کند. در نتیجه فشار خون در در ششها بالا رفته و شرایط برای ابتلا به فشار خون بالای شریان ششی ایجاد میشود. فشار خون بالای شریان ششی بر مویرگ‌های ششی و سمت راست قلب اثر می‌گذارد.
فشار بالای شریان ششی(PAH) ممکن است در مراحل ابتدایی علائمی از خود نشان ندهد و پس از مدتی احساس تنگی نفس بروز کند. ممکن است همراه با احساس خستگی غیرمعمول، سرگیجه و عدم تعادل و یا حتی بیهوشی ناگهانی باشد. اِدِم یا تورم در ناحیه پاها و مچ پا نیز در PAH معمول است و حتی می‌تواند به ناحیه شکمی کشیده شود. کبود شدن رنگ لب‌ها و انگشت‌ها نیز محتمل است.
توصیه ی دندانپزشکی در بیمارانی که قرص وارفارین مصرف می نمایند.
قابل توجه بیمارانی که از قرص وارفارین استفاده می نمایند.
