دکتر محمدرضا صبری فوق تخصص قلب کودکان و نوجوانان دکتر صبری اصفهان

راه های انتقال ویروس آنفلوانزا

اول از طریق ذرات تنفسی در هوا (راه مستقیم) که در زمان صحبت کردن، عطسه و سرفه فرد بیمار، به افراد دیگر منتقل می شود.
دوم از طریق سطوح آلوده به ترشحات تنفسی فرد بیمار مخصوصاً با دستهای آلوده. ویروس در محیط بیرونی زیاد زنده نمی ماند و معمولاً پس از چند ساعت تا حداکثر دو روز از بین می رود. سرعت زیاد انتشار این ویروس هر ساله باعث پاندمی جهانی می شود.​​​​​​​

دوره کمون و سرایت پذیری بیماری:​​​​​​​

دوره کمون (نهفتگی) بیماری بین 1 تا 3 روز است و بیماران از یک روز قبل از بروز علائم تا یک هفته بعد از بروز علائم می توانند بیماری را به دیگران انتقال دهند.​​​​​​​

علائم بیماری آنفلوانزا

علائم از حالت بدون علامت تا پنومونی شدید و حالات دیگری که منجر به مرگ می شود، متغیر است. علائم شامل تب، آبریزش و گرفتگی بینی، گلودرد، سردرد، سرفه، بی حالی و دردهای عضلانی است. تنفس تند یا اختلال در تنفس، تمایل رنگ پوست به خاکستری یا آبی، کم اشتهایی، تهوع و اسهال، عدم تعامل با دیگران، خواب طولانی و زودرنجی از علائم دیگر بیماری است.​​​​​​​

علائم فرم شدید بیماری شامل موارد ذیل است:

* تب بالا به مدت بیش از سه روز
* حال عمومی بد
* نشانه های تنفس مشکل دار مثل تنفس تند یا دشوار
* درد یا احساس فشار در قفسه سینه یا شکم
* درد شدید ماهیچه ها (عدم توانایی در راه          رفتن)

* اختلال سطح هوشیاری
* دهیداتاسیون (کم آبی) شدید
* استفراغ شدید و مداوم
* تغییرات رنگ کبود و یا خاکستری پوست
* عود تب و سرفه شدید پس از بهبود اولیه علائم آنفلوانزا
​​​​​​​* سرگیجه شدید ​​​​​​​​​​​​​​

متاسفانه تشخیص بیماری آنفلوانزا از بیماری کوید 19 مشکل است.​​​​​​​

راه درمان بیماری آنفلوانزا

در اکثر بیماران درمان حمایتی است و شامل کنترل تب با داروهای تب بر، نوشیدن مایعات فراوان و استراحت کامل است.
داروی ضد ویروسی فقط در گروه های پرخطر با تجویز پزشک صورت می پذیرد.
آنتی بیوتیک در درمان بیماران آنفلوانزا هیچ نقشی ندارد اما در افرادی که به خاطر بیماری آنفلوانزا عفونت ثانویه می گیرند، لازم است. ​​​​​​​

کدام گروه ها بیشتر در خطر عوارض این بیماری هستند؟​​​​​​​

کودکان زیر 5 سال مخصوصاً زیر 2 سال، افراد بالای 65 سال، زنان باردار، افراد دارای بیماری های مزمن مثل دیابت، فشار خون بالا، بیماران قلبی، بیماران مزمن ریوی مثل آسم، فیبروز سیستیک و ...، بیماری های ارثی متابولیک از جمله دیابت ملیتوس ، بیماری های مزمن خونی مثل سیکل، بیماری های مزمن کلیوی، کبدی و عصبی ماهیچه ای، چاقی شدید و کودکانی که آسپیرین طولانی مدت دریافت می کنند.

تزریق واکسن آنفلوانزا اولین راه پیش گیری است که در تمامی افراد بالاتر از 6 ماه توصیه می شود (به غیر از کسانی که آلرژی شدید و تهدید کننده به مواد واکسن دارند).

گروه های ذیل در اولویت بیشتری از تلقیح واکسن قرار دارند:​​​​​​​

· کودکان زیر 5 سال
· افراد بالاتر از 65 سال،
· بیماران مزمن ریوی و قلبی، کلیوی، کبدی، عصبی، عصبی ماهیچه ای، خونی یا متابولیک 
· افراد با سیستم ایمنی پائین از جمله افرادی که از داروهای سرکوب کننده ایمنی استفاده می کنند یا مبتلایان به عفونت HIV
· خانم های باردار(تزریق واکسن در تمامی مراحل بارداری قابل استفاده است.)
· کودکان زیر 18 سال که آسپیرین می گیرند
· افراد با چاقی مفرط، در بزرگسالان BMI بیشتر از چهل
. معلولان
. خانواده و کسانی که از افراد با ریسک بالای آنفلوآنزا مراقبت می کنند.​​​​​​​

پرسنل ارائه دهنده خدمات بهداشتی و  درمانی و افرادی که در منزل کودکان زیر 5 سال یا بالاتر از 65 سال دارند، یا در منزل، افراد با ریسک بالای ذکر شده دارند در اولویت تزریق واکسن قرار دارند.

بهترین زمان تلقیح واکسن قبل از شروع فصل آنفلوانزا در مهر ماه است ولی در هر زمان تا پایان فصل آنفلوانزا پیشنهاد می شود.

واکسن هائی که امسال فعلاً در دسترس ایرانیان است شامل اینفلوواک تترا   هلندی  Influvac Tetra  (شامل دو نوع آنفلوانزای A و دو نوع B) و واکسی گریپ تترا فرانسوی  Vaxigrip Tetra  (شامل دو نوع آنفلوانزای A و دو نوع آنفلوانزای B) و واکسن فلوگارد چهار ظرفیتی ایرانی(شامل دو نوع آنفلوانزای A و دو نوع آنفلوانزای B) که  بر اساس پروتیئن نو ترکیب است می باشد.
 
واکسن   اینفلوواک تترا  Influvac Tetra و واکسن  واکسی گریپ تترا  Vaxigrip Tetra برای کودکان 6 ماه به بعد و بزرگ سالان مصرف می شوند.
دوز واکسن برای تمامی سنین کامل یعنی همان نیم سی سی می باشد.
​​​​​​​
واکسن فلوگارد چهار ظرفیتی ایرانی اجازه استفاده در سنین زیر 18 سال و سالمندان را ندارد و در خانم های باردار و شیرده فقط با تعهد پزشک قابل استفاده است.

از واکسن هلندی چهار ظرفیتی از سن شش ماهگی به بعد می شود، استفاده کرد.
 
کودکان 6 ماه تا آخر 8 سال چنانچه برای بار اول واکسینه می شوند دو بار به فاصله یک ماه باید واکسن بگیرند و برای بقیه گروه ها یک بار کافی است. واکسن، ایمنی کامل در تمامی افراد را نمی دهد و فرد را در برابر سرماخوردگی های معمولی محافظت نمی کند.

​​​​​​​قبل از استفاده واکسن در درجه حرارت دو تا هشت درجه و قبل از تزریق به دمای اتاق برسد.

پاسخ ایمنی فقط به چهار نوع ویروس موجود در واکسن و سویه های مشابه آن ها است و همانند واکسن های دیگر ممکن است پاسخ ایمنی کامل به وجود نیاید.
​​​​​​​
ميزان ایمنی در افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی مادرزادی و یا ناشی از داروها و در افراد سالمند ممکن است ناکافی باشد.

​​​​​​​پاسخ ایمنی عموما بین دو تا سه هفته پس از تزریق به وجود می آید و مدت ایمنی معمولا بین شش تا یک سال است.

تزریق عضلانی است و بهترین محل تزریق در کودکان 6 ماه تا 35 ماه قسمت قدامی-خارجی ران و در کودکان 36 ماه به بالا و بزرگ سالان ترجیحا در عضله دلتوئید می باشد.
عوارض ناخواسته ای مثل سردرد، درد عضلانی، لرز، بی قراری، احساس ناخوشی، تب، علائم سندرم شبیه آنفلوانزا، سفتی، قرمزی و تورم در محل تزریق واکسن تا سه روز پس از انجام واکسیناسیون ممکن است وجود داشته باشد که پس از یک تا سه روز خود به خود از بین می رود. ​​​​​​​

چگونه می توان از ابتلا به ویروس آنفلوانزا پیشگیری نمود؟

دومین راه پیش گیری، عدم تماس با افراد بیمار است که بهتر است بیمار از حضور در مکان های شلوغ خودداری کند، ماسک استفاده کند، فاصله فیزیکی را رعایت کند، دست ها مرتب با آب و صابون یا محلول های شامل الکل تمیز شوند و آداب تنفسی رعایت شوند (موقع عطسه و سرفه با استفاده از دستمال کاغذی جلوی دهان گرفته شود و دستمال کاغذی های آلوده به شکل صحیح دفع شوند و سپس دستها ضدعفونی شود). از دست دادن با دست های آلوده و روبوسی با سایرین خودداری شود. در صورت بروز علائم، بیماران بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنند.
مبتلایان بهتر است در مدرسه یا محل کار حضور نداشته باشند و در منزل استراحت کنند و کمترین تماس با افراد دیگر داشته باشند.

دکتر محمد رحیم کدیور – فوق تخصص بیماری های عفونی کودکان- استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی شیراز ​​​​​​​